Lịch sử Pizza: Ai phát minh ra nó, và từ đâu mà có?

Lịch sử của pizza

Nhiều nền văn hóa có thể muốn “nhận vơ” pizza là phát minh của họ. Nhưng tùy vào cách bạn định nghĩa, nguồn gốc của pizza có thể đến thời cổ đại luôn.

Món ngon từ bột này tiến hóa từ bánh mì dẹt – thứ đã xuất hiện từ thời Hy Lạp, La Mã, Ba Tư và Ai Cập cổ đại.

Một ghi chép sớm về “tổ tiên” của pizza đến từ nhà thơ vĩ đại của La Mã, Virgil. Trong sử thi Aeneid năm 19 TCN, ông viết về dân chúng thành Troy chạy trốn khỏi sự hủy diệt của thành phố và đặt chân đến Latium, Ý, nơi họ đói meo sau chuyến đi. Sau khi ăn nấm và rau củ nấu trên những ổ bánh mì tròn cũ, họ vẫn đói và xơi luôn cả “đĩa” bánh. Con trai của anh hùng Aeneas, Ascanius, lúc đó đã hét lên: “Nhìn kìa, chúng ta đang ăn luôn cái đĩa đựng đồ ăn!” – và thế là pizza ghi dấu lịch sử!

Tính tiện lợi của việc đặt thức ăn mặn lên miếng bột tròn có thể được Ascanius “khai phá”, nhưng sự dễ mang đi và hương vị đỉnh cao đã biến pizza thành món ăn khuya và bữa trưa vỉa hè được yêu thích. Vậy pizza đã trở nên “hot hit” như thế nào?

Pizza được phát minh ở đâu?

Pizza không hẳn được “phát minh” mà là “tiến hóa”. Lấy cảm hứng từ bánh mì dẹt truyền thống có topping, pizza được ghi nhận lần đầu với cái tên “pizza” vào năm 997 ở miền nam nước Ý. Trong một văn bản, con trai của một lãnh chúa phong kiến cam kết dâng 12 chiếc pizza mỗi năm để tỏ lòng thành kính với giám mục địa phương.

Pizza mà chúng ta biết ngày nay “chào đời” ở Naples vào thế kỷ 18. Lúc đó, Naples đang đón một làn sóng nông dân từ vùng quê đổ về, nhưng nền kinh tế không đủ sức nuôi hết từng ấy miệng ăn. Những người nghèo khổ, được gọi là lazzaroni, cần món gì đó rẻ và dễ ăn. Giải pháp? Pizza từ các quầy hàng rong! Người bán sẽ cắt lát và định giá dựa trên túi tiền của khách.

Topping đôi khi chỉ đơn giản là tỏi và muối, nhưng cũng có thể là phô mai, húng quế, và thỉnh thoảng là cà chua. Thực ra, cà chua làm topping cũng bắt đầu từ thời này. Vào giai đoạn đó trong lịch sử pizza, người châu Âu còn nghi ngờ các loại cây thuộc họ cà (nightshades), vốn được du nhập từ châu Mỹ trong thời kỳ thuộc địa. Vì ít người chuộng, cà chua giá rẻ bèo – hoàn hảo cho đám dân nghèo đói bụng. Nhưng cà chua trên pizza – và cả chính pizza – sắp sửa “lên đời” ngoạn mục.

Ai phát minh ra Pizza?

Năm 1889, Vua Umberto I và Hoàng hậu Margherita của Savoy ghé thăm Naples. Chán ngán với thực đơn haute cuisine kiểu Pháp (haizz), họ muốn thử đặc sản địa phương. Đầu bếp Raffaele Esposito của Pizzeria Brandi cùng vợ đã làm ba chiếc pizza cho cặp đôi hoàng gia.

Một chiếc có cà chua, mozzarella và húng quế, với màu đỏ, trắng, xanh khớp với màu cờ Ý (dù hương vị này đã được ghi nhận từ năm 1866). Hoàng hậu Margherita “kết” chiếc này nhất, và nó được đặt tên là Pizza Margherita. Bà yêu chiếc pizza mang tên mình đến mức gửi thư cảm ơn cho đầu bếp, và lá thư đó đến nay vẫn được trưng bày ở nhà hàng. (Việc bà yêu thích món ăn của dân nghèo đã giúp pizza “nâng tầm”, dù phải đến sau Thế chiến II, pizza mới thực sự “bùng nổ” ở Ý.)

Pizza Margherita vẫn “chiếm sóng” trên nhiều thực đơn ngày nay. Nhưng đóng góp của hoàng hậu cho nguồn gốc pizza không chỉ dừng ở chiếc Margherita – giờ đây, phô mai và cà chua là “combo cơ bản” cho hầu hết các loại pizza.

Tiệm pizza đầu tiên trên thế giới

Tiệm pizza đầu tiên trên thế giới là Antica Pizzeria Port’Alba, mở từ năm 1738 dưới dạng quầy hàng rong ở Naples. Khoảng trăm năm sau, chỗ này mở rộng, thêm bàn ghế; cuối cùng, họ còn đón Vua Ferdinand II của Hai Vùng Sicily, người cải trang đến để “nắm bắt tâm tư” dân chúng (và chắc chắn cũng để thử một miếng pizza topping tỏi và sốt cà).

Để công nhận vai trò quan trọng của các tiệm ăn trong lịch sử pizza, Naples năm 2004 đã ban hành luật về “pizza Naples chính gốc”. Pizza phải tròn, làm từ một loại men và bột cụ thể, nướng trong lò củi ở nhiệt độ trên 485°C, và chỉ dùng nguyên liệu thượng hạng. Dầu ô liu phải được rưới theo hình xoắn ốc, và nếu có phô mai bào, phải được rắc đều bằng tay một cách mượt mà.

Bạn có muốn thử một chiếc pizza từ Ý không! Ghé Sbox nhé!

Menu Pizza nhà Sbox